Zamanında Domates

Temmuz ve Ağustos ayları Türkiyenin hemen her yerinde en güzel tarla domateslerinin yetiştiği yaz aylarıdır. Karadeniz ve Doğu Anadolunun bazı yaylalarında ilk ürüne ancak Ağustos ayı ortalarına doğru rastlansa da, yaşadığımız ülkede domates yetişmeyen yöremiz pek yoktur. En azından taze yiyecek kadar birkaç kök, evlerin bahçelerine ille de dikilir.

Şimdilerde Amerika'ları yeniden keşfetmeye meraklandığımız için saksılarımızla pencere kenarı ve balkon korkuluklarımız domates ve biber fidelerimizden geçilmiyor! Ah keşke bu bir özenti nesnesi olmasa, keşke gerçekten tohum koruma bilinciyle hareket edebilsek, kimyevi bir özenti olan pencere önü bostanlarıyla avunmasak!

İyidir, iyidir böylesi de iyidir. En azından bu şekilde bir yetiştirme yönteminin da varolduğu akıllara kazınmış olur.

Kendi domatesini kendin yetiştir! Neden olmasın, kendi maydanozunu, naneni, dereotunu, biberiyeni, reyhanını, körpe kıl biberini kendin niye yetiştirmeyesin? Küçücük evlerimizde ithal salon bitkileri yetiştirip su israfı ve yer işgali yaşamaktansa... Tohumlarımıza sahip çıkalım, ektiğimiz bitkimizin tohumlarını kurutup saklamayı, gelecek sene ekmeyi adet edinelim ve bunu geleceğimiz çocuklarımıza da öğretelim.

Domates biber tohumlarımızı saklamak, GDO'lu tohumlara anlamlı bir karşı duruştur. Ne olur azıcık tohumdan demeyelim, bütün uzun yolculuklara önce tek bir adımla başlanır!

Temmuz Ağustos ayları aynı zamanda tatile teşneliğimizin bavul kapıda zamanlarıdır. Renkli şortlar, şapkalar deniz, kum, güneş argümanları tastamam bavul ve çantalara sığdırılmayı beklerler bu aylarda ve aynen yol tutulur gidilecek tatil yöresine doğru. Ve tatil yörelerindeki köy ve semt pazarlarını gezenler vardır elbette, oysa çoğunluk "herşey dahil tatil" sistemini tercih ettikleri için, mis gibi taze sebzelerin boy attığı bu en verimli mevsimde konserve salçalı yemekler zorunda kalırlar.

Otel, motel ve tatil köylerinin mutfakları kendi evimizin şirin ve sağlıklı mutfaklarına benzer mi hiç? Bana sorsanız sebze ve meyvenin en deli en çılgın zamanı olan bu ayları ya bir köyde, ya tazeliğinden emin olduğunuz semt pazarlarına ulaşabileceğiniz yerleşimlerde geçirmenizi öneririm.



Mevsim sebze ve meyvelerini kendi ellerinizle seçip satın almanın, pişirmenin ve hatta yetiştirip toplamanın tadı keyfi neyde olabilir?

Hiçbir domates, yaz mevsiminde tarlada yaz güneşinde olgunlaşan domates kadar lezzet ve doğallıkta olamaz. Hele de gün vuruğu domatesler vardır bir yanı güneşe fazla maruz kaldığı için daha lezzetli (ben pek farkını göremesem de) olduğu söylenir! Hergün taze taze bolca tüketin, bol domatesli makarnalar pişirin yanına da gövde dikencikleri henüz örselenmemiş diri salatalıklardan, bol buzlu taze naneli cacıklar hazırlayın.

Domatesli şehriye çorbaları pişirin misler gibi, domatesin hasıyla şöyle ekşi ekşi ağdalaştırarak gerçek "domates çorbası" kaynatın ocağınızda, üzerine de isterseniz kıyılmış taze reyhan ve kaşar rendeleri serpin..



Bol domates rendeli anne çorbaları pişirin çocuklarınıza ve yaşlılarınıza. Hani şu; biraz soğan rendeleyerek tereyağında kavurup kokuttuğunuz, üzerine de bol taze domates rendesi ve suyunu koyup kaynattığınız ve içine biraz unlu suda gelişi güzel minik hamurcuklar yaptığınız oğmaç çorbaları. Nasıl da besleyici, nasıl da lezzetli olur...



İkindi çaylarının yanına da bol domatesli ekmek pizzaları hazırlayın fırında. Kepekli ekmek dilimlerinin üzerine biraz peynir, yumurta, minik küpler halinde doğranmış biber ve domates, istediğiniz baharatlardan da ilave ettiğiniz karışımı sürüp, en sonunda da iri domates dilimleri yerleştirip üzerleri kızarıncaya kadar fırında tutun. İşte muhteşem görünümlü sıcacık çay saati atıştırmalıklarınız hazır demektir.



Domatesle yapılacaklar bitmez. Tarlasından taze toplanmış on-onbeş kilo kadar armut domatesi (yumurta domatesi) satın alın. Onları yıkayıp kurulayıp, ortadan ikiye bölerek temiz örtüler üzerine güneşe dizin. Kesik, sulu tarafları güneşe dönük olacak ve az miktarda tuz serpilecek. Tuzu mümkünse sofra tuzluğundan serpin ki fazla kaçmasın çünkü, kuruyan domates içine tuzu iyice çekiyor ve kuruyunca aşırı tuzlu oluyor.



Salça, domates püreleri ve domates suları da hazırlayabilirsiniz, mevsimin domatesleri asla katkı maddeli (koruyuculu ve lezzet arttırıcılı) konservelere benzemeyeceği için, vaktiniz varken haydi domatesli mutfak lezzetlerine...