GÜLLERİ AÇTIRAN MAYIS
Anadolu Halk takviminde (kocakarı takvimi) 18 Mayıs güllerin açma zamanı diye geçiyor. Halbuki biliyoruz ki güller her mevsim açar, Yediveren gülleri güz ve kış mevsiminde üzerine kar bile düşürür.
İş böyleyken Mayıs güllerinin hele de 18. günün önemi ne olabilir değil mi?
Ama GÜL var, gül var!
Ah gülüm benim güller koklamak içindir.
Isparta’nın gül bahçelerini görmeyene gül esansının, (gülyağı) gülsuyunun, gül reçelinin ilimini nasıl anlatayım! En iyisi bizim kızları çağırayım; Gülderen, Gülseren, Gülümser, Gülay, Gülbeyaz, Gülden, Gülnur, Gülşah, Yazgülü, Gülizar, Güldane, Gülnaz, Gülser, Gülşen ve en sevdiğim Gülce, yine eski zamanlardan Gülnar, Gülendam, Gülbeşeker, Gülsiye diye uzayan hatunlar gelin de gülleri anlatın bize…
Örneğin, gül toplama zamanı sabah 05.00 ile 10.00 arasında doğan kız çocuklarına Gülderen ismi verilirmiş. (Ayrıca, sabah saatleri gülün rahiyasının en verimli olduğu saatler diye bilinir.) Öğleden sonra doğan kız çocuklarına Gülseren ya da Gülser veya Gülümser ismi verilirmiş. Çünkü sabah erken toplanan güller öğleden sonra sergilerde kurutmaya bırakılırmış! Gül toplama zamanı akşam ve gece doğanlara da Gülay ismi verilmiş hep.
Hep kızlar gül ile anılmış erkeklere bir şey yok bu arada! Belki çok zorlarsak; Gülbey.
Ha, bir de gülabdan var; nedir gülabdan? Gülsuyu dökmeye yarayan cam ya da gümüşten uzun boyunlu delikli serpmeli ibrik.
Güllaç tatlısını gülsuyu dökmeden yiyenleri hiç anlamadım şimdiye kadar. Güllacın varoluş sebebidir gül suyu, su muhallebisinin de… Ha, gülsuyunu hele gülyağını herkes sevmez, ona da peki. Lütfen gültoplarını unutmayalım. Kilolarca pembe kokulu gül yaprağının karanfil ve az tarçınla ezilerek elde edilen hamurun kurutulmuşuna gültopu denir. Şerbet ve sütlü tatlılarda joker olarak kullanıldığı eski kadim bir uygulamadır Ege’de.
18 Mayıs bir simge. 15 gün öncesi, 10 gün sonrası kokulu pembe güllerin toplanma zamanıymış. Misk gülleri, Peygamber gülleri, amber gülü, şeker gülü, Şam gülü çeşit çeşit… Şeker pembesine adını veren kokulu gül aynı zamanda.
Gül reçeline sıra gelmeden ağzınızın tadı daim olsun, yanağınızı gül yaprakları okşasın.
Tuz kurusu
Kız kurusu
Hani nerde
Gül kurusu.
İş böyleyken Mayıs güllerinin hele de 18. günün önemi ne olabilir değil mi?
Ama GÜL var, gül var!
Ah gülüm benim güller koklamak içindir.
Isparta’nın gül bahçelerini görmeyene gül esansının, (gülyağı) gülsuyunun, gül reçelinin ilimini nasıl anlatayım! En iyisi bizim kızları çağırayım; Gülderen, Gülseren, Gülümser, Gülay, Gülbeyaz, Gülden, Gülnur, Gülşah, Yazgülü, Gülizar, Güldane, Gülnaz, Gülser, Gülşen ve en sevdiğim Gülce, yine eski zamanlardan Gülnar, Gülendam, Gülbeşeker, Gülsiye diye uzayan hatunlar gelin de gülleri anlatın bize…
Örneğin, gül toplama zamanı sabah 05.00 ile 10.00 arasında doğan kız çocuklarına Gülderen ismi verilirmiş. (Ayrıca, sabah saatleri gülün rahiyasının en verimli olduğu saatler diye bilinir.) Öğleden sonra doğan kız çocuklarına Gülseren ya da Gülser veya Gülümser ismi verilirmiş. Çünkü sabah erken toplanan güller öğleden sonra sergilerde kurutmaya bırakılırmış! Gül toplama zamanı akşam ve gece doğanlara da Gülay ismi verilmiş hep.
Hep kızlar gül ile anılmış erkeklere bir şey yok bu arada! Belki çok zorlarsak; Gülbey.
Ha, bir de gülabdan var; nedir gülabdan? Gülsuyu dökmeye yarayan cam ya da gümüşten uzun boyunlu delikli serpmeli ibrik.
Güllaç tatlısını gülsuyu dökmeden yiyenleri hiç anlamadım şimdiye kadar. Güllacın varoluş sebebidir gül suyu, su muhallebisinin de… Ha, gülsuyunu hele gülyağını herkes sevmez, ona da peki. Lütfen gültoplarını unutmayalım. Kilolarca pembe kokulu gül yaprağının karanfil ve az tarçınla ezilerek elde edilen hamurun kurutulmuşuna gültopu denir. Şerbet ve sütlü tatlılarda joker olarak kullanıldığı eski kadim bir uygulamadır Ege’de.
18 Mayıs bir simge. 15 gün öncesi, 10 gün sonrası kokulu pembe güllerin toplanma zamanıymış. Misk gülleri, Peygamber gülleri, amber gülü, şeker gülü, Şam gülü çeşit çeşit… Şeker pembesine adını veren kokulu gül aynı zamanda.
Gül reçeline sıra gelmeden ağzınızın tadı daim olsun, yanağınızı gül yaprakları okşasın.
Tuz kurusu
Kız kurusu
Hani nerde
Gül kurusu.
Aşçı Fok
Nurdan ÇAKIR TEZGİN
